متن سخنرانی دکتر خسرو گیتی در جلسه اختتامیه اولین کنگره ملی ناشنوایان ایران تبریز - مرداد ماه 1397

مسائل اساسی و مهم جامعه ناشنوا

مسائل قانونی جامعه ناشنوا

مسائل قانونی جامعه ناشنوا دو نوع است:

 -1 کاستی های قانون -2  عدم اجرای قانون

کاستی های قانون

موارد کاستی های قانون جدید حمایت از حقوق معلولان در مورد ناشنواها به قرار زیر است:

•         استخدام ناشنواها

 به موجب بند » ث « ماده 10 قانون مذکور » سی درصد ( 30٪ ) از پُستهای سازمانی متصدی دفتری و ماشین نویسی دستگاهها، شرکتهای دولتی و نهادهای عمومی به افراد دارای معلولیت جسمی حرکتی اختصاص می یابد  « در حالی خیلی از ناشنواها میتوانند عهده دار این مشاغل شوند.

•         مناسب سازی

         صرفنظر از ماده 21 قانون جدید حمایت از معلولان که مناسب سازی برنامه های تلویزیونی     را برای ناشنوایان مقرر داشته دراین قانون هم مانند قانون منسوخ قبلی مناسب سازی محیط با هدف برابر سازی فرصتها برای بهره گیری از امکانات زندگی اجتماعی به معلولان جسمی و حرکتی و نابیناها اختصاص یافته و مورد توجه نبوده که مناسب سازی محیط برای ناشنواها اقدامات زیر را ایجاب میکند:

-          تهیه و نصب تابلوهای راهنمای نوشتاری و تصویری در کلیه وسایل و موسسات خدماتی

 -         تامین و استفاده از مترجم زبان اشاره در موارد حضور ناشنواها در مراجع انتظامی و قضایی خواه به عنوان شاکی یا مدعی و خواه به عنوان متهم یا مدعی علیه.

 -         استفاده از مترجم زبان اشاره در مکان های مختلط شنوا و ناشنوا در موسسات آموزشی و یا استفاده از یک کمک معلم برای ترجمه همزمان دروس معلم از زبان گفتاری به زبان اشاره طبیعی و تفیهم دروس به دانش آموز یا دانشجویان ناشنوا

 -         آموزش زبان اشاره به متصدیان خدمات پزشکی برای رفع اشکال ارتباطی بیماران ناشنوا

-          اقدامات تشویقی کارکنان موسسات بزرگ خدماتی به یادگیری داوطلبانه زبان اشاره برای کمک به راه اندازی کارمراجعان ناشنوا

 -         استفاده از مترجم زبان اشاره در کنفرانسها و اجتماعات عمومی

 -         تشویق اقوام و دوستان ناشنواها به یادگیری زبان اشاره

در اجرای ماده 21 قانون جدید حمایت از اشخاص دارای معلولیت قابل استفاده کردن برنامه های تلویزیون برای ناشنواها رعایت دو نکته زیر را ایجاب میکند:

 1 -  تمام برنامه های گفتاری اخبار در شبکه سراسری با زیر نویس فارسی آن همراه باشد.

 2 -  در موارد ترجمه برای ناشنواها از زبان اشاره طبیعی استفاده شود تا لااقل برنامه برای بخش بزرگی از جامعه ناشنوای مقیم شهرهای بزرگ قابل فهم باشد . با اجرای مستمر این توصیه تدریجاً این قبیل برنامه ها برای ناشنواهای پراکنده در شهرهای کوچک و روستاها قابل درک خواهد شد.

عدم اجرای قانون

آموزش

مورد بسیار مهم عدم اجرای قانون الحاق به کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت امتناع از استفاده از زبان اشاره در آموزش اطفال ناشنوا است توضیح اینکه بین سازمان بهزیستی و سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور این اختلاف نظر وعمل وجود دارد که سازمان بهزیستی کشور استفاده از زبان اشاره را در آموزش پیش دبستانی اطفال ناشنوا در موسسات تابعه خود مجاز میداند ولی سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور با وجود صراحت کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت مصوب مجلس شورای اسلامی به لزوم استفاده از زبان اشاره در آموزش ناشنواها به ادامه روش کهنه آموزش خود به ناشنواها با ممنوعیت استفاده از زبان اشاره اصرار دارد و ادامه میدهد.

بر اساس این نظر سازمان آموزش و پرورش استثنایی نظام آموزش فراگیر کشورهای پیشرفته را تحت عنوان آموزش تلفیقی به طور ناقص به مورد اجرا گذارده و با تشویق اولیاء به نام نویسی فرزندان ناشنوای خود در مدارس عادی دانش آموزان ناشنوا را در کلاس های مختلط با دانش آموزان شنوا» هم درس « و » هم کلاس « مینماید و معجزاتی هم از به کارگیری این  اقتباس دست و پا شکسته مورد ادعا است .

 با یک تحقیق بی طرفانه درباره سرنوشت تحصیلی دانش آموزان با ناشنوایی» عمق « یا » جدی « نادرستی» آموزش تلفیقی « برای این قبیل دانش آموزان ناشنوا معلوم خواهد شد.

آموزش عالی

در آموزش عالی ناشنواها هم مانند آموزش ناشنواها در کلاسها و مدارس مختلف و پراکنده اشکال تامین خدمات ترجمه دروس به زبان اشاره در هر کلاس و هر دانشکده در همه جای مملکت مقدور نیست و نخواهد بود به عنوان راه حل این مشکل در قطعنامه مصوب گردهم آیی دانشجویان ناشنوای سراسر کشور در آذر 1385 در اصفهان پیشنهاد شده که آموزش عالی ناشنواها در چهار دانشگاه در چهار نقطه مناسب کشور متمرکز شود تا تامین خدمات مترجمی زبان اشاره برای عموم دانشجویان ناشنوا در این چهار دانشگاه ممکن و عملی باشد.

مستمری بیکاری

در قانون جدید حمایت از اشخاص دارای معلولیت تمهیدات مناسبی برای توسعه اشتغال اشخاص معلول در نظر گرفته شده ولی تا اطلاع ناشنواها و کارفرماها از این تمهیدات جوانان ناشنوای زیادی بیکار خواهند بود. اصل بیست و نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی پرداخت مستمری به بیکاران را بدون تبعیض برای همگان مقرر داشته ولی این اصل حتی برای اشخاص معلول از جمله ناشنواها بدون اجرا مانده است.

خودیاری

در ادبیات جهانی در باره اشخاص دارای معلولیت عنوان خودیاری( self help ) به معنای این است که خدمات حمایتی به اشخاص دارای معلولیت درحد امکان به گروههای مربوط محول شود که دلسوزتر از هرکس برای خود می باشند . مانند اقتباس ناقص و دست و پا شکسته » آموزش فراگیر « تا آنجا که میدانم درتهران خودیاری مربوط به اشخاص ناشنوا بجای سازمان های غیر دولتی ناشنوایان به انجمنی محول شده که مسئول و اعضای آن عموماً معلول جسمی حرکتی میباشند و این دستگاه که خود را اداره بهزیستی کشور معرفی مینماید خدمات حمایتی به ناشنواها را که باید به خود آنان محول گردد به عهده دارد.

عامل موثردرمسائل جامعه ناشنوا

عامل موثر در ایجاد مسائل مذکور عدم آگاهی نسبی جامعه ناشنوا از مصالح و حقوق خود میباشد به عنوان مثال اگر جامعه  ناشنوا به قدر کافی آگاه بود با شرکت فعالانه خود در زمان تهیه قانون حمایت از معلولان ناشنواها هم در بند » ث « ماده10 قانون مذکور منظور شده بودند و یا تامین خدمات مترجمی زبان اشاره به عنوان مناسب سازی محیط اجتماعی برای ناشنواها در طرح قانون گنجانده میشد و آغاز کار بزرگ ساماندهی خدمات مترجمی زبان اشاره تا امروز در نقطه صفر باقی نمی ماند.

پیشنهادهاوتوصیه ها

اقدامات اساسی که برای حل مسائل و پیشرفت جامعه ناشنوا پیشنهاد و توصیه میکنم به قرار زیر است:

خودسازی

شبکه هم آهنگی باید با همکاری کانونها برنامه های زیر را تنظیم و به مورد اجرا بگذارند.

 - برنامه تربیت اجتماعی برای ایجاد و تقویت روحیه سازش و آشتی پذیری و تامین دوستی و رفع نفاق و اختلاف و توسعه و تحکیم اتحاد در جامعه ناشنوا

-  برنامه ارتقاء آگاهی ناشنواها از حقوق ویژه خود مقرر در کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت و قانون جدید حمایت از معلولان

ایجاد وحدت درجامعه ناشنوا

چون جامعه ناشنوا مانند هر اقلیت دیگر زمانی به یک قدرت اجتماعی تبدیل میشود که همدل و هم صدا و متحد باشد، پیشنهاد میشود سازمانهای متعدد ناشنواها در هر شهر با هم ادغام شوند و یا با توافق به تقسیم کار و اجتناب از موازی کاری به فعالیت خود ادامه دهند و در مواردی هم مشترکاً فعالیت و اقدام نمایند و نیز پیشنهاد میشود همه سازمانهای غیردولتی ناشنوایان عضویت شبکه را بپذیرند.

پیگیری قطعنامه های مهم گردهمایی های گذشته

چون قطعنامه ها بطور کلی حاصل مطالعه و اندیشه جمعی در یک گردهم آیی بوده و فراموش کردن آن به معنای دور ریختن ثروت معنوی جامعه ناشنوا است از بین قطعنامه های گردهم آیی های گذشته آگاه سازی جامعه ناشنوا را از مفاد قطعنامه های زیر و پیگیری اجرای آن توصیه میکند:

 1 -  قطعنامه هشتمین گردهم آیی کانونها در مشهد ، اردیبهشت 1385 با توجه خاص به قسمتهای آموزش، اشتغال ومستمری بیکاری و تامین خدمات مترجمی زبان اشاره در این قطعنامه

2 -  قطعنامه گردهم آیی دانشجویان ناشنوای کشور در اصفهان آذر 1385

3 -  قطعنامه اولین گردهم آیی مترجمان زبان اشاره در زنجان تیر 1391

من سخنان خود را با این جمله پایان میدهم:

» راه پیشرفت و استیفاء کامل حقوق بشری ناشنواها پایان دادن به اختلاف و نفاق و فعالیت آگاهانه جامعه ناشنوا خواهدبود.برپایی این کنگره نوید بخش آغاز پیشرفت های آینده است «